Χάρη στον εμβολιασμό έναντι του ιού μπορούν να αποτραπούν έως και 8 τύποι καρκίνου – Οι 3 χώρες που μηδένισαν τα περιστατικά καρκίνου τραχήλου της μήτρας
Ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) αποτελεί έναν από τους πιο μεταδοτικούς ιούς παγκοσμίως και μεταδίδεται κυρίως μέσω της σεξουαλικής επαφής. Υπολογίζεται ότι 4 στους 5 ενήλικες θα μολυνθούν από κάποιον τύπο του ιού στη διάρκεια της ζωής τους. Για τους περισσότερους ανθρώπους η λοίμωξη περνά απαρατήρητη και αυτοϊάται, όμως σε ένα μικρό ποσοστό μπορεί να οδηγήσει σε βλάβες που εξελίσσονται αθόρυβα και συνδέονται με την εμφάνιση καρκίνου.
Ο HPV δεν είναι μόνο ένας ιός, αλλά μια μεγάλη οικογένεια άνω των 200 τύπων, καθένας από τους οποίους έχει διαφορετικό βαθμό επικινδυνότητας.
- Οι τύποι χαμηλού κινδύνου, με χαρακτηριστικότερους τους 6 και 11, ευθύνονται για τα κονδυλώματα (το πιο συχνό σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα) και για τη νεανική υποτροπιάζουσα λαρυγγική θηλωμάτωση, μια σπάνια αλλά σοβαρή πάθηση που εμφανίζεται συνήθως σε μικρά παιδιά, ως αποτέλεσμα μετάδοσης του ιού από τη μητέρα κατά τον τοκετό, και δυσχεραίνει την αναπνοή.
- Αντίθετα, οι τύποι υψηλού κινδύνου, με κυριότερους τους 16, 18,31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, που συνδέονται με την εμφάνιση καρκίνου όχι μόνο στον τράχηλο της μήτρας, αλλά και στον κόλπο, το αιδοίο, το πέος, τον πρωκτό, καθώς και στην στοματική κοιλότητα, τον φάρυγγα και τον λάρυγγα.
Αναφορικά με την επίπτωση και τη θνησιμότητα του καρκίνου τραχήλου μήτρας στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι για το έτος 2023 υπήρχαν 697 νέα περιστατικά με καρκίνο τραχήλου μήτρας και απεβίωσαν λόγω αυτού 282 γυναίκες.
Ο εμβολιασμός
Είναι η πρώτη φορά που μπορούμε να προλάβουμε σε ποσοστό από ~50% έως ~95% τόσους καρκίνους με μία μόνο παρέμβαση, με τον εμβολιασμό. Έχουν χορηγηθεί πάνω από 500 εκατομμύρια δόσεις εμβολίου παγκοσμίως, με απολύτως τεκμηριωμένα δεδομένα που επιβεβαιώνουν την απόλυτη ασφάλειά του. Οι παρενέργειες είναι σπάνιες (αναφυλακτικές αντιδράσεις σε ευαίσθητα άτομα) και τοπικές (πόνος, πρήξιμο).
Το εννεαδύναμο εμβόλιο προστατεύει από τους:
- 2 τύπους χαμηλού κινδύνου (6, 11) που προκαλούν τα κονδυλώματα και τα θηλώματα
- 7 τύπους υψηλού κινδύνου (16,18,31,33,45,52,58) που ευθύνονται για τη συντριπτική πλειονότητα των HPV-σχετιζόμενων καρκίνων.
Όταν ο εμβολιασμός πραγματοποιείται σε μικρή ηλικία, πριν από την έναρξη των σεξουαλικών επαφών, η αποτελεσματικότητα αγγίζει το 95%, ένα ποσοστό που μειώνεται όσο αυξάνεται η ηλικία. Υπάρχει ισχυρή σύσταση ο εμβολιασμός να γίνει έως τα 15 έτη, επειδή στα παιδιά η ανοσιακή απόκριση, δηλ. η δημιουργία αντισωμάτων είναι υψηλότερη.
Η ιατρική ένδειξη – σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές οδηγίες – καλύπτει άτομα από 9 ετών και άνω και αφορά τόσο γυναίκες όσο και άνδρες, μέχρι και την ηλικία των 45 ετών ή και μεγαλύτερα. Στην Ελλάδα το εμβόλιο αποζημιώνεται μόνο έως τα 18 έτη, γεγονός που συχνά δημιουργεί σύγχυση και ενισχύει την αντίληψη ότι δεν είναι απαραίτητο ή χρήσιμο μετά την εφηβεία.
Η εμβολιαστική κάλυψη των ανηλίκων
Η χώρα μας καταγράφει σχετικά χαμηλά επίπεδα εμβολιαστικής κάλυψης σε σχέση με άλλες προηγμένες, ευρωπαϊκές και μη, χώρες. Η κάλυψη στα κορίτσια έως 15 ετών είναι περίπου 45%, ενώ στα αγόρια έως 18 ετών το ποσοστό μόλις που ξεπερνά το ~25% (ο εμβολιασμός για τα αγόρια υιοθετήθηκε μόλις το 2022).
Ανάλογη υστέρηση παρατηρείται και στον προσυμπτωματικό έλεγχο. Το HPV test, το οποίο έχει αντικαταστήσει το τεστ Παπανικολάου ως πιο ακριβής και αξιόπιστη εξέταση, συστήνεται σε γυναίκες άνω των 30 ετών για κάθε πέντε χρόνια. Παρ’ όλα αυτά, μόνο περίπου 1 στις 5 γυναίκες που έλαβαν ενημερωτικό SMS στο πλαίσιο του προγράμματος «Προλαμβάνω» προχώρησε τελικά στην εξέταση, γεγονός που δείχνει ότι η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση παραμένουν τα πιο αδύναμα σημεία της πρόληψης.
Σε κάθε περίπτωση, η πρόληψη δεν σταματά στον εμβολιασμό, αλλά προς το παρόν πρέπει να συνοδεύεται και από τον προσυμπτωματικό έλεγχο, όπου αυτός μπορεί να εφαρμοσθεί.
Η χαμηλή εμβολιαστική κάλυψη για την υγεία του πληθυσμού μεταφράζεται σε:
- Περισσότερους μελλοντικούς ενήλικες σε κίνδυνο για HPV- σχετιζόμενους καρκίνους.
- Αδυναμία δημιουργίας της λεγόμενης ανοσίας αγέλης, η οποία εμφανίζεται όταν εμβολιαστεί πάνω από το 75–80% του πληθυσμού-στόχου.
Οι χώρες που πέτυχαν εντυπωσιακή πρόοδο, όπως η Αυστραλία, η Σκωτία και η Σουηδία, το έκαναν επενδύοντας σε στοχευμένες καμπάνιες ενημέρωσης και σε σχολικά προγράμματα εμβολιασμού που κάλυψαν μεγάλο μέρος του πληθυσμού σε σύντομο χρονικό διάστημα. Τα αποτελέσματα είναι τόσο θεαματικά, ώστε τα κορίτσια που εμβολιάστηκαν στην εφηβεία εμφανίζουν σήμερα σχεδόν μηδενικά ποσοστά προκαρκινικών αλλοιώσεων και καρκίνου τραχήλου μήτρας.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) για την εξάλειψη του καρκίνου τραχήλου μήτρας έχει θέσει τον στόχο 90-70-90 μέχρι το 2030, δηλαδή:
- 90% των κοριτσιών έως 15 ετών να έχουν εμβολιαστεί
- 70% των γυναικών να έχουν ελεγχθεί με HPV test, σε ηλικία 35 και 45 ετών
- 90% των γυναικών με (προ)καρκίνο τραχήλου να τύχουν σωστής θεραπείας.
Οι 6 άξονες της στρατηγικής
Η Ελλάδα υστερεί και στα τρία. Για να προσεγγίσει η χώρα μας τους στόχους του ΠΟΥ για το 2030, χρειάζεται μία πιο συστηματική στρατηγική:
- Ενημερωτικές εκστρατείες από την Πολιτεία σε εθνικό επίπεδο
- Χρήση ψηφιακών εργαλείων που διευκολύνουν την ενημέρωση με σκοπό την συμμετοχή στον εμβολιασμό και τον προσυμπτωματικό έλεγχο
- Ενίσχυση του εμβολιασμού και στα δύο φύλα
- Αύξηση του ηλικιακού εύρους αναπλήρωσης του δωρεάν εμβολιασμού
- Καθολική πρόσβαση στο HPV test
- Συνέχιση της χρηματοδότησης των προγραμμάτων πρόληψης και μετά το 2026, που θα ολοκληρωθεί το Ταμείο Ανάκαμψης.
Η επιστήμη έχει δώσει όλα τα απαραίτητα εργαλεία για να εξαλειφθούν οι HPV-σχετιζόμενοι καρκίνοι. Το ζητούμενο πλέον είναι να αξιοποιηθούν με συνέπεια, αλλιώς, οι νεότερες γενιές στην Ελλάδα θα συνεχίσουν να κινδυνεύουν από έναν ιό που σε πολλές χώρες τείνει να εξαλειφθεί.
ΠΗΓΗ : https://www.ygeiamou.gr/